Korona Czeska

                                                                                                                                        

Korona czeska (po czesku Koruna česká, skrót "Kč") to jednostka monetarna Czech, dzieląca się na 100 halerzy (po czesku haléř).

Od 1993 waluta niepodległych Czech. Skrót wg. ISO 4217: "CZK".

Monety: 50 h, 1 Kč, 2 Kč, 5 Kč, 10 Kč, 20 Kč. Jesienią 2003 roku wycofano z obiegu monety 10 halerzy i 20 halerzy

Banknoty: 20 Kč (rzadko), 50 Kč, 100 Kč, 200 Kč, 500 Kč, 1000 Kč, 2000 Kč i 5000 Kč.

Rzadko można spotkać się z monetą 50 Kč, która była wydana na początku zanim drukowano banknot.

W Republice Czeskiej i w Republice Słowackiej po rozpadzie Czechosłowacji najpierw obowiązywała unia monetarna i wspólna waluta "Korona czechosłowacka". Wiosną 1993 roku powstały dwie waluty: Korona czeska (CZK) i Korona słowacka (SKK). Najpierw na federalnych banknotach umieszczono czeskie lub słowackie znaczki, później każde z państw drukowało własne banknoty. Federalne monety po rozpadzie unii obowiązywały w obu państwach, dopóki nie wyprodukowano wystarczającej ilości nowych monet.

Historia

W Czechach od 1074 r. pojawiła się grzywna znacząca tyle co ozdoba ze złota lub srebra w formie obręczy, noszona na szyi. Uważa się, że grzywna początkowo była jednostką obrachunkową nieokreślonej liczby monet, niezależnie od ich wartości (zawsze wykonanych ze srebra), z czasem ustalonej ilości srebra odpowiednio określonej liczbie monet. Jedna grzywna (hrivna, marca) dzieliła się na 4 wiardunki (verdunk) po 4 łuty (lot) po 4 kwentliki (kventlik), tj. na 64 kwentliki, późniejsze grosze. Pod koniec XII w. w Czechach emitowano monety zwane brakteatami (jednostronna technika bicia monet), które przy końcu XIII w. osiągnęły średnicę 30-40 mm.

Król czeski Wacław II wprowadził u siebie na wzór zachodni około 1300 r. system groszowy. Zatrudnił w mennicy praskiej znanych mincerzy Reinharda i Alphardusu z Florencji i Tinona z Lombardii. Produkowali oni nadzwyczaj starannie grosze ze srebra o wadze 3,5 gr. Grosze te stały się walutą Europy Środkowej. Mincerze z Florencji na przełomie XIV i XV w. przeprowadzili w Czechach reformę groszową. Utworzyli w Kutnej Harze, Legnicy i Pradze mennice, w których pełnili funkcje kierowników lub dzierżawców.

Pod koniec XV w. na terenie Czech (Austra) pojawiła się nowa moneta srebrna o wadze 2 łutów (24 grosze). Ten nowy pieniądz zwano „Joachimstaler Grosche”, gdyż bito go ze srebra pochodzącego z kopalni Joachmstalskiej leżącej na terenie Czech. W innych miejscowościach zwano ten pieniądz talarem. W Niderlandach za panowania Karola V talary przyjęły nazwę doalder. Od tej nazwy wywodzi się określenie dolar.

Za panowania Austriaków Czechy posiadały walutę austriacką. Słowacja natomiast do 1918 r. wchodziła w skład państwa węgierskiego. Dukat na Węgrzech był liczony po 100 denarów, w okresach gorszych jego cena sięgała do 300 denarów. W 1857 r. ujednolicono system austriacki i węgierski. W wyniku rozpadu monarchii austro-węgierskiej 28 października 1918 r. zawiązała się Republika Czechosłowacka, w ramach której znalazły się tereny Czech, Moraw i Słowacji. Nowa czechosłowacka waluta weszła do obiegu 25 lutego 1919 r. Pieniądze austriackie i węgierskie były prawnym środkiem płatniczym do 21 listopada 1924 r. Mennicę założono w Krymonorzycach na Słowacji. Po odzyskaniu niepodległości Czechosłowacja zatrzymała koronę jako walutę narodową, która w 1988 r. oceniana była na ok. 0,005 g czystego złota.

Podczas II wojny światowej korona czechosłowacka uległa likwidacji. W to miejsce wprowadzono koronę dla Protektoratu Czech i Moraw oraz koronę słowacką w marionetkowym państwie słowackim.

Wspólną walutę przywrócono po wojnie, po odzyskaniu Na nowych banknotach w miejsce budowniczych socjalizmu umieszczono wizerunki postaci historycznych. Czesi i Słowacy zastosowali rozwiązanie bardziej nowoczesne i trudniejsze do wykonania przez fałszerza tj. pasek w formie fastrygi (tzw. nitka). Pasek ten przy świetle jest przerywany, a pod światło staje się ciągły.

Tabela kursów 60/C/NBP/2010 z dnia 2010-03-25 obowiązująca od dnia 2010-03-26:
korona czeska 1 CZK 0,1519 / 0,1549 PLN

Zwroty podstawowe

Cześć.
Ahoj.

Jak się masz?
Jak se máš?

Dobrze, dziękuję.
Dobře, děkuji.

Jak się nazywasz?
Jak se jmenuješ?

Nazywam się... .
Jmenuji se....

Miło cię poznać.
Těší mě.

Proszę.
Prosím.

Dziękuję.
Děkuji.

Nie ma za co.
Rádo se stalo.

Tak.
Ano.

Nie.
Ne.

Przepraszam.
Promiňte.

Do widzenia.
Na shledanou.

Nie mówię [dobrze] po czesku.
Neumím [moc dobře] mluvit česky.

Czy mówisz po angielsku?
Mluvíte anglicky?

Czy jest tu ktoś, kto mówi po angielsku?
Je tady někdo, kdo mluví anglicky?

Pomocy!
Pomoc!

Dzień dobry.
Dobrý den.

Dobry wieczór.
Dobrý večer.

Dobranoc.
Dobrou noc.

Nie rozumiem.
Nerozumím.

Gdzie jest toaleta?
Kde je záchod?

Problemy

Proszę mnie zostawić.
Nechte mě být!

Proszę mnie nie dotykać.
Nedotýkejte se mě!

Zadzwonię na policję.
Zavolám policii.

Policja!
Policie!

Stać! Złodziej!
Stůj, zloděj!

Potrzebuję pańskiej pomocy.
Potřebuji vaši pomoc.

Zgubiłem/Zgubiłam się.
Jsem ztracen.

Zgubiłem torbę/torebkę.
Ztratil jsem tašku.

Zgubiłem portfel.
Ztratil jsem peněženku.

Źle się czuję.
Je mi špatně.

Jestem ranny.
Jsem zraněn.

Potrzebuję lekarza.
Potřebuji doktora.

Czy mogę skorzystać z Pańskiego telefonu?
Mohu použít váš telefon?

Liczby

1
jeden/jedna

2
dva/dvě

3
tři

4
čtyři

5
pět

6
šest

7
sedm

8
osm

9
devět

10
deset

11
jedenáct

12
dvanáct

13
třináct

14
čtrnáct

15
patnáct

16
šestnáct

17
sedmnáct

18
osmnáct

19
devatenáct

20
dvacet

21
dvacet jedna

22
dvacet dva

23
dvacet tři

30
třicet

40
čtyřicet

50
padesát

60
šedesát

70
sedmdesát

80
osmdesát

90
devadesát

100
sto

200
dvě stě

300
tři sta

1000
tisíc

2000
dva tisíce

1 000 000
milion

numer (np. autobusu)
číslo

pół
půl

mniej
méně

więcej
více

Czas

Godzina pierwsza w nocy.
jedna hodina

Godzina pierwsza po południu.
třináct hodin

południe
poledne

północ
půlnoc

dzisiaj
dnes

wczoraj
včera

jutro
zítra

w tym tygodniu
tento týden

Transport i kierunki

Ile kosztuje bilet do...?
Kolik stojí jízdenka do...?

Poproszę jeden bilet do...
Jednu jízdenku do..., prosím.

Gdzie jedzie ten pociąg/autobus?
Kam jede tento vlak/autobus?

Gdzie jest pociąg/autobus do...?
Kde je vlak/autobus do..?

Czy ten pociąg/autobus zatrzymuje się w...?
Staví tento vlak/autobus v...?

Kiedy odjeżdża pociąg/autobus do...?
Kdy odjíždí vlak/autobus do...?

Kiedy ten pociąg/autobus przyjedzie do...?
Kdy přijede tento vlak/autobus do...?

Jak się dostanę do...?
Jak se dostanu do/k/na...?

... dworzec kolejowy?
... na vlakové nádraží?

...dworzec autobusowy?
... na autobusové nádraží?

... lotnisko?
... na letiště?

... schronisko młodzieżowe?
... do hostelu?

...hotel?
... do hotelu?

... ambasada?
... konzulátu?

Może mi Pan/Pani pokazać na mapie?
Můžete mi ukázat na mapě?

Taksówka!
Taxi!

Proszę mnie zawieźć do...
Vezměte mě do/k/na..., prosím.

Ile kosztuje dojazd do...?
Kolik to stojí do/k/na...?

Proszę mnie tam zawieźć.
Vezměte mě tam, prosím.

Hotel

Czy są wolne pokoje?
Máte nějaké volné pokoje?

Ile kosztuje pokój jedno-/dwuosobowy?
Kolik stojí pokoj pro jednu osobu/dvě osoby?

Czy w pokoju jest...?
Je v tom pokoji...

...łazienka?
... koupelna?

...telefon?
... telefon?

OK, biorę to.
Dobře, vezmu si ho.

Zatrzymam się tu na... nocy.
Zůstanu zde… noc/nocí.

O której godzinie jest śniadanie/kolacja?
V kolik hodin je snídaně/večeře?

Czy może mnie Pan/Pani obudzić o...?
Mohl byste mě vzbudit v/o...?

Chcę się wymeldować.
Chtěl bych se odhlásit.

Pieniądze

Czy akceptujecie...?
Berete...?

Gdzie mogę wymienić pieniądze?
Kde si můžu proměnit peníze?

Gdzie znajdę bankomat?
Kde je tady bankomat?

Jedzenie i picie

Stolik dla dwóch osób proszę.
Stůl pro dvě osoby, prosím.

Czy mogę prosić o menu?
Můžu se podívat na jídelní lístek, prosím?

Czy jest specjalność lokalna?
Tohle je specialita podniku?

Jestem wegetarianem.
Jsem vegetarián.

śniadanie
snídaně

obiad
oběd

kolacja
večeře

Chciałbym...
Chtěl bych...

kurczak
kuře

wołowina
hovězí

ryba
rybu

szynka
šunku

kiełbasa
salám

ser
sýr

jajka
vejce

sałatka
salát

warzywa
zeleninu

owoce
ovoce

chleb
chleba

makaron
nudle

ryż
rýži

Proszę szklankę...
Mohl bych dostat sklenici...?

Proszę filiżankę...
Mohl bych dostat šálek...?

Proszę butelkę...
Mohl bych dostat láhev...?

kawy
kávy

herbaty
čaje

soku
džusu

wody
vody

piwa
piva

wina czerwonego/białego
červeného/bílého vína

Przepraszam (do kelnera/kelnerki).
Promiňte, číšníku?

Było pyszne.
Bylo to výborné.

Proszę o rachunek.
Lístek, prosím.

Zakupy

Czy macie to w moim rozmiarze?
Máte tohle i v mé velikosti?

Ile to kosztuje?
Kolik stojí tohle?

drogie
drahé

tanie
levné

Nie jestem zainteresowany/a.
Nemám zájem.

Dobrze, wezmę to.
Dobrá, vezmu si to.

Potrzebuję...
Potřebuji...

... pasty do zębów.
... zubní pastu.

... szczoteczki do zębów.
... kartáček na zuby.

... tamponów.
... tampóny.

... mydła.
... mýdlo.

... szamponu.
... šampón.

... środka przeciwbólowego.
... ék proti bolesti.

... lekarstwa na przeziębienie.
... něco proti nachlazení.

... maszynki do golenia.
... holicí strojek.

... baterii.
... baterie.

...parasolki.
... deštník.

... pocztówki.
... pohlednici.

... znaczków.
... poštovní známku.

...długopisu.
... pero (na psaní).

... gazety po angielsku.
... noviny v angličtině.